Kaszel w astmie oskrzelowej i alergii
Uważa się, że w krajach wysoko rozwiniętych około 30% populacji cierpi z powodu alergii.
Alergia, inaczej uczulenie, to nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego na występujące w środowisku obce dla organizmu substancje, tzw. alergeny, które zdrowy organizm powinien ignorować. Alergia to reakcja nabyta, co oznacza, że pojawia się tylko po kontakcie z alergenem, a kolejny taki kontakt wywołuje lawinową reakcję gotowych przeciwciał, w konsekwencji uwolnienie substancji zwanej histaminą, odpowiedzialnej za dużą część objawów związanych z alergią. W niektórych przypadkach uczulenie rozwija się po kilkakrotnym kontakcie z alergenem, w innych powstaje dopiero po latach powtarzającego się narażenia na określony czynnik.
Skłonność do rozwoju alergii jest uwarunkowana genetycznie. Dziedziczona nie jest alergia, a predyspozycja do jej rozwoju.
Jeżeli oboje rodzice cierpią na choroby alergiczne, ryzyko zachorowania u dziecka sięga 50-70%, jeśli choruje jedno z rodziców lub rodzeństwo, ryzyko to wynosi 20-40%.
Objawy alergii mogą wystąpić w każdym wieku. Jest jednak zależność między wiekiem a rodzajem reakcji. Alergie pokarmowe ujawniają się najczęściej w wieku niemowlęcym, katar sienny, alergiczne zapalenie spojówek i astma u dzieci i nastolatków, a pokrzywki i uczulenia na jady owadów błonkoskrzydłych u osób dorosłych.
Typowe dla astmy jest występowanie napadów duszności i kaszlu w nocy i nad ranem, w wyniku skurczu oskrzeli. Duszność i kaszel ustępują często samoistnie albo po przyjęcie leków stosowanych przez osobę chorą na astmę. U niektórych chorych uporczywy kaszel (bez duszności) jest jedynym objawem astmy. Mówimy wtedy o tzw. wariancie kaszlowym astmy.
Pomiędzy napadami większość chorych nie odczuwa żadnych objawów. W dobrze leczonej astmie objawy występują sporadycznie (rzadziej niż 3 razy w tygodniu), kaszel nie budzi chorego w nocy, nie przeszkadza w codziennym życiu i nie ma zaosrzeń choroby.
Jeżeli astma nie jest prawidłowo prowadzona, objawy występują nawet codziennie (częściej niż 2 x/tydzień), utrudniają sen, życie i pracę, a ciężkie zaostrzenia wymagają leczenia w szpitalu.
Kaszel w astmie jest zwykle suchy (bez odkrztuszania plwociny) z towarzyszącą dusznością i świszczącym oddechem. Czasami tylko kończy się odkrztuszeniem niewielkiej ilości białawej, gęstej plwociny. Napad kaszlu w astmie może być wywołany przez: kontakt z alergenem, na który chory jest uczulony (np. kurz, sierści zwierząt, pleśń), czynniki drażniące (np.aerozole, opary farb), stres lub silne emocje, dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza, niektóre leki (np. kwas acetylosalicylowy lub inne niesteroidowe leki przeciwzapalne), zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych.
Jeśli astma wiąże się z uczuleniem na alergeny występujące w środowisku np. pyłki roślin, wówczas objawy mogą się nasilać w okresie pylenia (np. wiosną lub wczesnym latem). Stąd ważna jest wiedza co uczula oraz kiedy pyli. U niektórych z tych chorych poza okresem pylenia objawy astmy nie występują w ogóle. W okresach pylenia często dodatkowo występują objawy nieżytu nosa i zapalenie spojówek.
W celu zdiagnozowania uczulenia wykonuje się testy skórne albo oznacza we krwi stężenieprzeciwciał IgE swoistych dla poszczególnych alergenów. Chorzy uczuleni na pyłki roślin powinni zapoznać się z kalendarzem pylenia. Dzięki niemu można sprawdzać, kiedy stężenie pyłków roślin jest największe, a w okresach poprzedzających pylenie zintensyfikowaćleczenie podstawowe astmy (profilaktyka), podawać dodatkowo leki zmniejszające uciążliwość kataru lub zapalenia spojówek.
Jeżeli przeprowadzone badania wykazały uczulenie na konkretne alergeny, warto pamiętać o metodach unikania narażenia. Są one różne w zależności od alergenu powodującego uczulenie. Czasami niestety konieczne jest rozstanie z ukochanym zwierzęciem domowym lub zmiana diety lub unikanie pewnych leków.
"W okresach infekcyjnych pamiętać należy, że zakażenia wirusowe dróg oddechowych ( tzw. „przeziębienia”) mogą powodować zaostrzenia astmy."
Wspólnie z lekarzem prowadzącym należy ustalić modyfikację leczenia na ten czas.
Wysiłek lub jego zakończenie jest również jednym w częstszych bodźców powodujących wystąpienie kaszlu lub duszności w astmie. Objawy występują częściej, gdy powietrze jest zimne i suche. Pamiętać należy, że aktywne życie i uprawianie sportu są jak najbardziej w astmie wskazane, wręcz konieczne, ale często wymaga profilaktycznego (przed wysiłkiem) przyjmowania leku.
Szczególną postacią astmy jest astma aspirynowa. Osoba z nadwrażliwością na aspirynę (kwas acetylosalicylowy) i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne(oznaczane często skrótem NLPZnp. ketoprofen, ibuprofen, kwas indolooctowy, kwas mefenamowy, metamizol i wiele innych) może prezentować gwałtowne, niekiedy zagrażających życiu napady duszności.
Pamiętać należy, ze każdy kaszel i duszność z towarzyszącymi innymi objawami alergii (katar, obrzęki) może wystąpić również u osoby niechorującej na astmę oskrzelową, po kontakcie z jakimś alergenem (pokarmowym, wziewnym, kontaktowym). Wówczas konieczna jest zawsze szybka konsultacja specjalistyczna.
Jak można zapobiegać napadom kaszlu w astmie:
- systematyczne pobieranie leków
- stałe kontrole u specjalisty
- stałe posiadanie przy sobie leków rozszerzających oskrzela
- unikanie kontaktu z alergenami
- odpowiednie postępowanie przed wysiłkiem fizycznym
- unikanie infekcji, a w okresie zwiększonego ryzyka zachorowalności modyfikacja leczenia podstawowego
- znajomość kalendarza pylenia i odpowiednie stosowanie leków w okresach już poprzedzających pylenie
- edukacja osób z otoczenia chorego jak postępować w stanie ciężkiej duszności (szczególnie dzieci)
Salveo CEE
