Substancje słodzące i ich wpływ na zdrowie-przegląd i rekomendacje

Popularne słodziki pozwalają zaspokoić apetyt na słodki smak, wydawać by się mogło bez konsekwencji i wyrzutów sumienia. Niektóre są bardzo niskokaloryczne lub mają zerową wartość energetyczną. Wśród nich są jednak takie, które mogą mieć negatywny wpływ na stan jelit, szczególnie u chorych z IBS. Przyjrzyjmy się im bliżej…

Ksylitol (E-967)

• Charakterystyka: substancja słodząca pochodzenia naturalnego, alkohol polihydroksylowy
• Pochodzenie: pierwotnie pozyskiwany z kory brzozy, obecnie na masową skalę produkowany z biomasy przy udziale odpowiednich grzybów i mikroorganizmów
• Metabolizowany przez organizm: tak
• Stopień słodkości: porównywalny z sacharozą
• Kaloryczność w 100g: 240 kcal
• Indeks glikemiczny: niski, może być stosowany przez osoby z cukrzycą
• Bezpieczeństwo używania: w większej dawce może mieć efekt przeczyszczający
• Zalecany w IBS: nie - jest to związek należący do grupy FODMAP, powoduje nasilenie objawów IBS, może potencjalnie zmieniać skład mikrobioty jelitowej

Aspartam (e-951)

• Charakterystyka: substancja słodząca syntetyczna, ester metylowy L-asparagino-L-fenyloalaniny
• Pochodzenie: syntezowany w warunkach laboratoryjnych
• Metabolizowany przez organizm:tak
• Stopień słodkości: 200 x słodszy od sacharozy
• Kaloryczność w 100g: 400 kcal, jednak jest stosowany w tak małych stężeniach, że nie ma wpływu na kaloryczność produktu
• Indeks glikemiczny: niski, może być stosowany przez osoby z cukrzycą
• Bezpieczeństwo używania: kontrowersyjny w świecie dietetyki, niedozwolony dla chorych na fenyloketonurię, wpływa niekorzystnie na poziom neuroprzekaźników i rozwój płodu. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem uznała aspartam za potencjalnie rakotwórczy, jednak finalnie wnioski wymagają większej liczby badań
• Czy zalecana w IBS: ciężko określić, nie jest związkiem z grupy FODMAP, jednak istnieją doniesienia o jego niekorzystnym wpływie na mikrobiom oraz wspomniane wcześniej ryzyko nowotworzenia

STEWIA/ Glikozydy stewiolowe (E-960)

• Charakterystyka: substancja słodząca pochodzenia naturalnego, półsyntetyczna
• Pochodzenie: glikozydy stewiolowe uzyskiwane są z rośliny rosnącej naturalnie w Ameryce Południowej
• Metabolizowany przez organizm: tak
• Stopień słodkości: 300x słodsza od sacharozy
• Kaloryczność w 100g: 270 kcal, stosowana w tak niskich stężeniach, że nie podnosi kaloryczności produktu
• Indeks glikemiczny: niski, może być stosowany przez osoby z cukrzycą, wykazuje nawet działanie hipoglikemizujące
• Bezpieczeństwo używania: nie wykazano do tej pory negatywnych skutków stosowania
• Czy zalecana w IBS: tak

Czy wiesz, że...?

Glikozydy stewiolowe, jako substancja słodząca zostały dopuszczone do obrotu w Polsce dość niedawno, bo w 2011 roku.

Acesulfam K (e-950)

• Charakterystyka: substancja słodząca syntetyczna; acesulfam potasowy
• Pochodzenie: syntezowany w warunkach laboratoryjnych
• Metabolizowany przed organizm: nie - jest wydalany z organizmu w niezmienionej formie
• Stopień słodkości: 200x słodszy od sacharozy
• Kaloryczność w 100g: 400 kcal, jednak jest stosowany w tak małych stężeniach, że nie ma wpływu na kaloryczność produktu
• Indeks glikemiczny: niski, może być stosowany przez osoby z cukrzycą
• Bezpieczeństwo używania: kontrowersyjny w świecie dietetyki, niedozwolony dla chorych na fenyloketonurię
• Czy zalecana w IBS: Ciężko określić, nie est związkiem z grupy FODMAP, jednak istnieją przesłanki o jego potencjalnym niekorzystnym wpływie na mikrobiom.
•  

Czy wiesz, że…?

Technolodzy żywności chętnie łączą ze sobą aspartam i acesulfam K tworząc sól obu związków. Powoduje to zwiększenie intensywności słodyczy o ok. 60% w stosunku do intensywności smaku słodkiego pojedynczych słodzików.

ERYTRYTOL/ Erytrol (e-950)

• Charakterystyka: substancja słodząca pochodzenia naturalnego
• Pochodzenie: naturalnie w niewielkich ilościach występuje w owocach, na przemysłową skalę uzyskuje się go z biosyntezy glicerolu przeprowadzonej przez drożdże
• Metabolizowany przez organizm: W niewielkim stopniu, większość wydalana jest z moczem w niezmienionej formie
• Stopień słodkości: o około 30% mniej słodszy od sacharozy
• Kaloryczność w 100g: 20 kcal
• Indeks glikemiczny: niski, może być stosowany przez osoby z cukrzycą
• Bezpieczeństwo używania: stosowany w nadmiarze może mieć efekt przeczyszczający. Istnieją badania świadczące o jego negatywnym wpływie na układ krążenia
• Czy zalecana w IBS: nie - jest to związek należący do grupy FODMAP, powoduje nasilenie objawów IBS

Czym słodzić, a czym nie w IBS- podsumowanie

Aby nie inicjować ani nie nasilać objawów, należy przede wszystkim zrezygnować z substancji słodzących z grupy FODMAP i produktów, które je zawierają. Bardzo drażniąco na jelita działają poliole. Oprócz wymienionego wyżej ksylitolu i erytrolu do grupy tej należą również maltitol, sorbitol, mannitol, laktitol, izomalt. Używane są one często w żywności funkcjonalnej w celu obniżenia kaloryczności i indeksu glikemicznego. Kolejne substancje do wykluczenia to łatwo fermentujące cukry. Używanie czystej fruktozy, czy jej źródeł takich jak miód i syrop z agawy nasilą objawy. Pod znakiem zapytania należy postawić syntetyczne słodziki, takie, jak aspartam, acesulfam K, sacharynę i cyklaminian sodu. Nie wpływają bezpośrednio na nasilenie objawów typowych dla IBS, ale mogą powodować dybiozę jelitową i działać negatywnie na układ nerwowy. Najbezpieczniejszą opcją dla osób z IBS pomimo swojej kaloryczności
i wysokiego IG będzie pozostanie przy zwykłym cukrze stołowym (sacharozie) i syropie klonowym. Obecnie bezpieczną alternatywą dla tradycyjnego cukru pozostaje również stewia.

Warto również pamiętać, że istnieją bezpieczne i skuteczne sposoby ograniczania potencjalnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych wywołanych przez drażniące cząsteczki pokarmowe. Do jednego z nich należy stosowanie Silicolgel, którego spożycie na 1h przed posiłkiem spowoduje utworzenie ochronnej warstwy na powierzchni błony śluzowej żołądka, która zapobiegnie wystąpieniu niechcianych objawów ze strony układu pokarmowego. Silicolgel można zakupić na Allegro oraz w aptekach i dobrych aptekach internetowychm więcej o wyrobie medycznym i możliwość zamówienia, a także krótki test o IBS z poradnikiem do pobrania na: www.silicol.pl 

Źródła:
http://www.phie.pl/pdf/phe-2011/phe-2011-3-392.pdf
https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-030a9213-c314-4552-9f2f-19574f173ab4?q=f1647e3c-6fd6-4716-ba2c-79bd0019ca50$1&qt=IN_PAGE
https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-ac01d099-b741-4d4a-824c-4a1af1a46497
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6363527/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35324894/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28594855/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36849732/
https://www.dbc.wroc.pl/Content/13384/Marcinkiewicz_M_doktor_027_DBC.pdf?handler=pdf